Do grupy osób zobowiązanych do przejścia badań psychologicznych należą zarówno przedstawiciele zawodów fizycznych, jak i umysłowych.

Wśród nich znajdują się między innymi:

• kierowcy zawodowi różnych kategorii,
• osoby używające samochodu służbowo (np. przedstawiciele handlowi),
• kierowcy transportu drogowego – taksówkarze, motorniczowie,
• osoby pracujące na wysokości,
• górnicy,
• operatorzy maszyn budowlanych,
• ochroniarze posiadający dostęp do broni palnej,
• osoby sprzedające materiały wybuchowe (np. fajerwerki),
• strażnicy miejscy i gminni,
• policjanci,
• sędziowie, komornicy, syndycy,
• kuratorzy sądowi.

Badania przy przywracaniu uprawnień do kierowania pojazdami

Badanie psychologiczne jest również wymagane w przypadku przywracania uprawnień do kierowania pojazdami kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E i T, jeśli uprawnienia zostały cofnięte w wyniku:

• stwierdzenia przeciwwskazań zdrowotnych na podstawie orzeczenia lekarskiego,
• stwierdzenia przeciwwskazań psychologicznych na podstawie orzeczenia psychologicznego,
• ponownego przekroczenia 24 punktów karnych w ciągu 5 lat od skierowania na kurs reedukacyjny,
• popełnienia w okresie próbnym:
  • trzech wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub
  • jednego przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji,
• orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów.

Podstawa prawna

Obowiązek przeprowadzania badań psychologicznych w określonych zawodach wynika z:

• Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1996 roku (z późniejszymi zmianami),
• Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 lipca 2014 r.,
• Kodeksu pracy – określającego stanowiska wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej.

Badanie kierowcy obejmuje kilka etapów. Są to testy pisemne, potem badania wykonywane za pomocą aparatury. Sprawdza się m.in. dokładność, szybkość spostrzegania, zdolność koncentracji uwagi, tzw. koordynację wzrokowo-ruchową. Przy badaniach kierowców używających samochodu do celów służbowych jest to także widzenie stereoskopowe, wrażliwość na olśnienie i widzenie w mroku. Następnie z osobą badaną rozmawia psycholog, który potem wydaje swoją opinię na temat pacjenta i omawia przy nim otrzymane wyniki. Jeżeli są one dobre, specjalista wystawia orzeczenie psychologiczne o zdolności osoby badanej do kontynuowania (lub podjęcia) pracy w danym zawodzie.

Nie zdarza się to często ale jeżeli badana osoba jest np. kierowcą zawodowym, wówczas może w ciągu 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia, złożyć odwołanie od tego postanowienia. Odwołanie musi być pisemne i składa się je za pośrednictwem psychologa, który tę opinię wydał, do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy – w Szczecinie jest to WOMP przy ul. Bolesława Śmiałego. To w tym ośrodku kierowca przejdzie ponowne badania psychologiczne. Kto nie napisze odwołania od negatywnego orzeczenia, może odczekać rok i ponownie stawić się na badania.

Kierowcy oraz przedsiębiorcy wykonujący przewóz drogowy podlegają badaniom psychologicznym: w wieku do 60 lat – co 5 lat; w wieku od 60 lat – co 30 miesięcy. Instruktorzy, egzaminatorzy, kierowcy pojazdu uprzywilejowanego oraz kierujący tramwajem: w wieku do 65 lat – co 5 lat; powyżej 65 lat – corocznie. W przypadku kierowcy, który otrzymał skierowanie na badanie z Urzędu Miasta / Starostwa Powiatowego, nie orzeka się terminu kolejnego badania. W przypadku ponownego otrzymania skierowania z wyżej wymienionych instytucji, badanie należy w całości powtórzyć. Osobom skierowanym przez lekarza medycyny pracy, które wykonują prace wymagające pełnej sprawności psychoruchowej lub kierują samochodem do 3,5 tony w ramach obowiązków służbowych, nie określa się terminu kolejnego badania, w przypadku kiedy nie istnieją żadne wskazania psychologiczne. Częstotliwość badań psychologicznych zależy od lekarza medycyny pracy, który kieruje pracowników na konsultację psychologiczną.